پیش از آنکه در مورد ابتذال در شبکه های اجتماعی ما حرفی به میان آید، بهتر خواهد بود تا در مورد این شبکه‌ها با استفاده از منابع انترنت، به گونه فشرده مطالبی بیان گردد.
شبکه اجتماعی (به انگلیسی Social network) ساختار اجتماعی است که از گروه های عمومن فردی و یا سازمانی تشکیل شده است که توسط یک یا چند نوع خاص از وابستگی، مانند ایده ها و تبادلات مالی، دوستان، خویشاوندان، لینک های وب و سرایت بیماری ها یا اپیدمولوژی به هم وصل هستند.
شبکه اجتماعی یک فنآوری تعاملی است که به افراد مختلف اجازه می‌دهد تا حرف‌ها، فکرها، ایده‌ها و اطلاعات خود را از طریق زیرساخت‌های ارتباطی و مجازی مثل اینترنت به اشتراک بگذارند. امروزه اغلب شبکه‌های اجتماعی بر بستر اینترنت کار می‌کنند؛ بنابراین تعریف ساده‌تر شبکه اجتماعی این گونه می‌شود: ابزاری که به کاربران بر بستر اینترنت، امکان ارتباط می‌دهد. این ارتباط می‌تواند شامل ارسال متن، فایل، ویدئو و عکس باشد. کاربران از طریق کامپیوتر شخصی، تبلت و موبایل می‌توانند به شبکه‌های اجتماعی دسترسی داشته باشند.
آنچه که باعث شده است امروز شبکه های اجتماعی بیشتر از هر زمان دیگری در مرکز توجه قرار بگیرند، توسعهٔ فناوری اطلاعات و زیرساخت‌های دیجیتال است. اگر شبکه های اجتماعی در گذشته صرفن در مقیاس محله‌ها و شهرها شکل می‌گرفتند، امروز با ارزان شدن دسترسی به ابزارهای دیجیتال (اینترنت، موبایل و نرم‌افزارها) بخش بزرگی از انسان‌های کرهٔ زمین می‌توانند شبکه ارتباطی خود را فارغ از زمان و مکان گسترش دهند. سرعت در اجرا و صرفه جویی در هزینه‌های مختلف، از مزایای مهم این شبکه‌ها است.
فناوری اطلاعات ( به انگلیسی Information Technology ) که معمولن آن را به صورت مخفف با نام IT مورد اشاره قرار می‌دهند، اصطلاحی است که امروزه از زبان متخصصان به دایره واژگان روزمره‌ی ما افزوده شده است. فنآوری اطلاعات شامل همه‌ی ابزارها و روشهایی است که اطلاعات را دریاف، ذخیره، پردازش و مبادله می‌کند و مورد استفاده قرار می‌دهند.
شبکه اجتماعی مجازی از لحاظ عامل‌ها و فاکتورهای مختلف عبارت اند از شبکه های اجتماعی تصویر محور، شبکه های اجتماعی ویدئو محور و شبکه های اجتماعی وبلاگی و انجمن.
عمده ترین شبکه های اجتماعی عبارت اند از فیسبوک، یوتوپ، توییتر، واتس اپ، مسنجر، اینستاگرام، تلگرام، وی چت، تیک تاک و غیره. فیسبوک با نزدیک به سه میلیارد کاربر، بزرگترین و پرمخاطب‌ترین پلتفرم در دنیاست و محبوبترین شبکه اجتماعی در دنیای انترنت به شمار میرود که دست کم تمامی افرادی که در این حوزه به فعالیت می‌پردازند، با این ویب سایت سروکار دارند. فیسبوک محیط عالی برای اشتراک گذاری تصاویر، ارتباط با دوستان، راه اندازی یک حساب کاربری شخصی و صحبت در مورد مسایل روزمره خود با دیگران می‌باشد.
شبکه های اجتماعی گامی دیگر در جهت تبدیل شدن دنیا به یک جزیره کوچک و کوچکتر بوده است. این شبکه ها، انقلاب بزرگی را در دنیای ارتباط های شخصی و میان گروهی و گروه های مختلف اجتماعی بوجود آورده است و اصل هر شهروند یک رسانه را در جوامع پبشرفته تحقق بخشیده است. کاربرد موبایل یا گوشی های هوشمند که روز تا روز گسترده تر می‌گردد به پخش و سرعت اطلاعات به گونه‌ی بی سابقه افزوده است و زیر فشار و سرعت اطلاع رسانی همین شبکه‌ها بود که جنبش‌های بزرگ اجتماعی از جمله جنبش “زنده گی سیاه ها هم مطرح است” در امریکا شکل گرفت.
ابتذال در شبکه های اجتماعی ما:
در افغانستان، با وجود استفاده گسترده از شبکه های اجتماعی با استفاده از موبایل و گوشی‌های هوشمند و نقش موثری که در زنده گی اجتماعی بازی کرده است، با دریغ بنابر سطح پایین رشد اجتماعی و فرهنگی و بیش از همه فضای مسلط جنگی، بحران، آشوب و بی ثباتی که بر اخلاق و رفتار افراد جامعه تاثیر بسیار منفی گذاشته است، از این ظرفیت عظیم شبکه های اجتماعی برای تخریب هویت افراد، هتک حرمت و ترور شخصیتی استفاده شده است. میل به برتری جویی از طریق تخریب و کوچک شمردن حریف یکی از ابزار‌هایی است که در شبکه های اجتماعی به کثرت دیده می‌شود. اشخاص و گروه‌ها، از نقد عمل کرد یک دیگر، به اتهام زدن و هتک حرمت و ترور شخصیت یکدیگر رو آورده اند. چهره های مشهور هنری، فرهنگی و اجتماعی در همین شبکه‌های اجتماعی گاهی بالا برده شده اند و گاهی با قدرت به زمین زده شده اند. بدتر از همه اینکه شبکه های اجتماعی عقده های فروخورده قومی، مذهبی و زبانی را دوباره باز کرده و آتش فاشیزم زبانی، مذهبی و قومی را شعله ورتر کرده است. وجود هزاران اکونت‌های جعلی یا شناسه کاربری تقلبی از جانب اشخاص و نهادها، زمینه را برای تخریب یکدیگر و منحرف ساختن هر حرکت سالم به اندازه کافی میسر کرده است و به دلیل ضعف اخلاق عمومی و به خواب رفتن وجدان جمعی، افراد در معرض بدترین اتهام‌ها و دشنام‌ها قرار می‌گیرند. از سوی دیگر تروریست‌ها و گروه‌های افراطی شبکه های اجتماعی را بهترین تربیون برای جذب نیرو جهت ادامه فعالیت های تروریستی خویش کرده اند.
با آنچه گفته آمد، در شبکه های اجتماعی و رسانه های اجتماعی ما، بیشترینه جریان‌های غیرسالم، فریب دهنده، منحرف کننده، مسخ کننده، گمراه کننده و پخش اطلاعات نادرست حاکم است. شماری از اشخاصی سخت خود شیفته و مبتلا به بیماری توهم دانایی، گاه و ناگاه در روی پرده‌های رسانه‌های اجتماعی ظاهر می‌شوند و با برنامه‌ها و گفتارهای واهی، ناسخته و متناقض، خود و بینندگان خود را مسخره می‌کنند. هستند کسانی که با نشر برنامه‌های بسیار بازاری و مبتذل، آکنده از ناسزا و دشنام‌های رکیک، بیشترین بیننده را دارند که گاهی شمار آن‌ها بیش از هزارها نفر می‌رسد. در مقایسه با آن، برنامه های آموزنده، آگاهی دهنده، سمت دهنده و بیدارکننده، کمترین بیننده و تعقیب کننده را دارد که این خود نشاندهنده سطح بسیار نازل فرهنگ و آگاهی جمعی را به نمایش می‌گذارد.
امید میرود، هم میهنان عزیز ما با رسیدن به بلوغ فکری، شناخت و درک درست از این همه فن آوری‌ها در گستره‌یی عظیمی که دنیای مجازی انترنت در اختیار آنان قرار داده است، از آن بهره سالم برده و در راه خلق روشنگری، بیداری و آگاهی، شگوفایی جامعه و همبستگی مردم، بهبود وارتقا وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشور با تامین جریان سیال و سالم اطلاع رسانی درست و دقیق، سهم خویش را ادا و بر ابتذال و بی بندوباری موجود در دنیای مجازی غلبه حاصل کنند.
